İğne Çeşitleri
Dikiş ve nakış işlemlerinin yapılmasını sağlayan vazgeçilmez aparatlar iğnelerdir. Tekstilde işlev gören iğneler esas olarak kumaşların birbirine düzgün şekilde tutturulması için kullanılır. İlk insanlardan bu yana bedeni örtmek ve bu yolla korumak amacıyla yapılan dikiş işlemi hayvan postlarının dikilerek kıyafet haline getirilmesi ile başlar. Bu amaçla kullanılan ilk iğnenin ise Güney Afrika’da bulunan kalıntılar doğrultusunda 60 bin yıl öncesine dayandığı sanılmaktadır. Tarihteki ilk dikiş iğnelerinin hayvan kemiklerinden ve fildişinden yapıldığı da bilinmektedir. Ayrıca domuz kılı ve kirpi dikeni gibi hayvanlardan elde edilen materyallerin de dikiş iğnelerine çevrildiği arkeolojik çalışmalar ile kanıtlanmış durumda.
İnsanlığın bilgi birikiminin ilerlemesi ile dayanıklı materyaller olan bakır ve bronzdan elde edilen iğne dikişin daha kaliteli ve düzgün gözükmesi için incecik ve daha sağlam hale getirildi.
İğne Çeşitleri ve Özellikleri
Günümüzde pek çok alanda yararlanılan iğnelerin farklı çeşitleri bulunuyor. Tekstil alanının dışında tıp alanında da yararlanılan bu gereçler dövme yapmak ve balık tutmak için de işlev görüyor. İğnelerin çeşitli tekstil ürünlerini tutturmak için kullanılan çeşitleri dikiş iğneleri ve nakış iğneleri olarak iki ana sınıfa ayrılıyor. Dikiş işleminde yararlanılan iğneler ise dikilecek kumaş ve istenen sonucuna göre farklılık gösteriyor. Dikişte işlev gören iğne çeşitleri, dikiş iğneleri, toplu iğne, çengelli iğne, yün iğnesi, punch iğnesi ve dikiş makinesi iğnesi şeklinde sırlanıyor.
Dikiş İğnesi
Dikiş için kullanılan iğnelerin başında gelen dikiş iğnesi insanlığın yararlandığı en eski materyallerden biridir. Öncelikle hayvanların kemiklerinden elde edilen bu iğneler değerli madenlerin bulunmasından sonra bronz, demir ve çelikten de yapıldı. Daha sonra yüzeyleri nikel, krom ve teflonla kaplanan dikiş iğnesi çeşitleri ortaya çıktı.
Dikiş iğneleri bir baş kısım ve kumaşa saplanabilen sivri uçtan olur. Baş kısmında bir delik bulunur. Bu delikten geçirilen iplik iğnenin kumaşa batırılması ile kumaşa aktarılır. Böylece dikiş işlemi gerçekleşmiş olur.
Dikiş iğnesinin temel özellikleri ise şunlardır;
- İpliğin kumaşın içinden geçebilmesi için bir yol açmak,
- İpliği kumaşın içine taşımak,
- İpliğin ilmek oluşturmasını sağlamak,
- İki ya da daha fazla kumaş yüzeyini bir arada sökülmeyecek biçimde tutmak.
Toplu İğne
Toplu iğneler dikiş iğnelerinden farklı olarak doğrudan dikiş işlemi için kullanılan aparatlar değillerdir. Toplu iğnelerin fiziksel özellikleri arasında baş kısımlarında bulunan küçük top şeklindeki çıkıntıdır. Adını da bu topçuktan alan toplu iğne tekstilde iki ya da daha fazla kumaş parçasının dikilmeden tutturulması işlevini görür. Toplu iğnelerin de dikiş iğneleri gibi kumaşı delmeleri gerekir. Bu da bu iğnelerin uç kısmının sivri olmasını gerektirir.
Çengelli İğne
Çatallı iğne adını da alan çengelli iğneler dikiş iğnelerinden farklı olarak dikiş dikkat için kullanılmazlar. Çengelli iğnenin ana mantığı kapalı bir sistem olmasıdır. İğnenin sivri ucunun kumaştan geçirilmesi ve bu sivri ucun iğnenin başında bulunan yuvaya oturtulması esastır. Böylece çengelli iğne kumaşa geçirildiğinde güç uygulanmadan çıkarılamaz.
Yün İğnesi
Dikiş iğneleri sivri uçlu oldukları için kalınlıklarına ve uçlarının yapısına göre değişecek biçimde her tür kumaşı dikmek için kullanılabilir. Ama kalın iplikle dikiş yapmak için dikiş iğnesi kullanmak doğru olmayacaktır. Yün gibi kalın ipliklerle dikilen ve sivri uçlu iğne yapısı ile başarılı sonuç alınmayan tekstil yüzeylerinde yün iğneleri işlev görür. Örgü yapılan örgü ipi yün iğnesinin geniş baş kısmındaki büyük delikten rahatlıkla geçirilebilir. Örgüyü bir arada tutmayı sağlayacak kalın ve küt uçlu yapısı sayesinde yün iğneleri ile örgü işlerinin tutturulması düzgün ve sağlam biçimde yapılabilir.
Dikiş Makinesi İğnesi
19. yüzyılın ilk yarısında sanayinin ilerlemesi sonucunda seri şekilde dikim gerçekleştirmek adına dikiş makineleri icat edilmiştir. Bu gelişme dikiş makinelerinin işlev görmesi için makine iğneleri üzerinde çalışma yapmayı da gerekli kıldı. Böylece elde dikiş yapma imkânı sağlayan iğnelerden farklı fiziksel özelliklere sahip makine iğneleri geliştirildi. Dikiş makinesi iğnelerinin sap yani baş kısımları makinenin ilgili parçasına oturtulabilecek şekilde yapılmaya başlandı. Bu iğnelerin sap kısmı kapalı olmakla birlikte dikiş iğnelerinin tersine uç kısımlarında delik bulunur. Bu da makinenin içine yerleştirilen ipliğin iğnenin ucuna verilmesini sağlar. Böylece makine çalıştırıldığında iğnenin ucundaki iplik kumaştan geçer ve ikinci bir iplikle ilmek oluşturarak hızlı bir dikim yapılmasına olanak verir.
Punch İğnesi
Üç boyutlu nakış işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan punch iğneleri tığ gibi büyük olur. Uzun ve geniş bir sap kısmı bulunan punch iğnelerinin ucunda iri bir delik vardır. Punch iğnesine ip geçirebilmek için punch aparatları kullanılır. İğnenin silindir şeklindeki boşluklu yapısının amacı iğne ucu ile kumaşta açılan geniş delikten ipliğin kumaşa aktarılmasıdır. Kasnak üzerine gerilen kumaş üzerinde bir çeşit nakış işi olan punch uygulaması yapmak için kullanılan punch iğneleri ile istenilen desen kumaş üzerine işlenebilir.
Hangi Kumaş Hangi İğne İle Dikilir?
Tüm iğne çeşitleri ile dikiş dikilemez. Özellikle nakış iğneleri ile bu işlemi gerçekleştirmek olanaksızdır. Yani kanaviçe iğnesi, punch iğnesi ve keçe iğnesi gibi özel nakış tekniklerine hizmet eden iğneler kumaşları tutturma işlevini görmezler. Ayrıca çengelli iğne ve toplu iğne de dikiş uygulamasını gerçekleştirmek için kullanılamaz. Yün iğneleri de örülerek yapılmış ürünlerin kenarlarını birleştirmenin dışında diğer kumaş türlerinde işlevli olmazlar.
Dikiş ancak dikiş iğneleri ve makine iğneleri ile yapılabilir. Burada önemli nokta kumaşa uygun iğneyi seçmektir. Dikiş iğnelerinde ve makine iğnelerinde kumaşa özel seçenekler bulunur. Elle yapılan dikişlerde kumaş cinsi baz alındığında iğnelerin kalınlıkları ve uç yapıları doğru belirlenmelidir. Makine iğnelerinde ise kumaş tipine özel iğneler mevcuttur.
Makine ile dikiş yapacaksanız penye, jarse ve kanvas gibi dikme işlemi esnasında esneme yapacak kumaşları jarse iğnesi ile dikmek gerekir. Bu iğne hem kumaşın delinmesini hem de esneyip büzülmesini önler. Viskon ve şifon gibi nazik kumaşların zarar görmemesi için daha ince iğnelerle seçilirken kot iğnesi kalın ve dikimi zor kumaşlarda dikme işlemini kusursuz gerçekleştirmenin anahtarı konumdadır.
Siz de dikeceğiniz kumaş tipine göre ihtiyacınız olan tüm iğne çeşitleri ile dikiş için gerekli olan tüm malzemeleri Hobipop’tan edinebilirsiniz.